Ιστορία

Το Παπάφειο Ορφανοτροφείο κτίστηκε σύμφωνα με τη διαθήκη του μεγάλου ευεργέτη Ιωάννη Παπάφη σε  σχέδια  του γνωστού και από  άλλα  κτίρια  της Θεσσαλονίκης αρχιτέκτονα Παιονίδη. Άρχισε να κτίζεται από το 1894 και τελείωσε το 1903.

Από της έναρξης της λειτουργίας του 1903  το Παπάφειο Ορφανοτροφείο “Ο Μελιτεύς”, έδωσε  δείγματα γραφής στο Ελληνικό Έθνος και σε  ειρηνικές περιόδους  αλλά και σε δύσκολες ιστορικές στιγμές με  τεράστια κοινωνική προσφορά.

Στάθηκε στον χειμαζόμενο λαό της Θεσ/νίκης και  στον λαό  της  Ελληνικής Μακεδονίας.  Πρωτοστάτησε  στους  Εθνικούς αγώνες,   στους  Βαλκανικούς Αγώνες προσέφερε  καταφύγιο  και βοήθεια στους δεινοπαθούντες.  Στους απελευθερωτικούς του 1912 –  13  προσέφερε τα πάντα,  ακόμη και  στο  αρχιτεκτονικό  του σχέδιο δόθηκε το σχήμα “Ε” για να γίνει ο φάρος που θα θυμίζει στους  υπόδουλους  Έλληνες  Την Ελλάδα  την  Ελπίδα  και  την Ελευθερία.

Στις ειρηνικές περιόδους περιέθαλψε τεράστιο  αριθμό παιδιών,  παιδιών που είχαν ανάγκη περίθαλψης και  αγωγής.  Τα προετοίμασε για την ένταξή τους στην κοινωνία. Εδώ εδιδάχθησαν κάποια  τέχνη,   από  το  Κέντρο  βοηθήθηκαν  να  ακολουθήσουν ανώτερες    και   ανώτατες   σπουδές.    Υπάρχουν    απόφοιτοι εγκατεστημένοι σ’ όλη την Ελλάδα.

Από το 1909 μπήκαν οι βάσεις της Μουσικής, με τη γνωστή Μπάντα του Παπαφείου που τροφοδότησε με μουσικούς τις  μπάντες και ορχήστρες όλης της Ελλάδας.

Το ορφανοτροφείο αυτό παράλληλα με τη διαμονή εξασφάλιζε τεχνική εκπαίδευση σε ένα από τα τρία τμήματα του: Ραπτικής, Υποδηματοποιίας  και Ξυλουργικής. Αργότερα τα τμήματα αυτά αυξήθηκαν. Έτσι υπάρχουν επί πλέον τμήματα Ξυλογλυπτικής, Επιπλοποιίας, Ηλεκτρολογίας, Σιδηρουργικής, Μηχανουργικής και Μηχανοξυλουργικής, τα οποία στεγάζονται στις νέες κτιριακές εγκαταστάσεις που κτίσθηκαν στο πίσω μέρος της αυλής, το 1930 και 1952.

Πολλές φορές η αρχική χρήση του ιδρύματος παραβλέπεται προκειμένου να καλυφθούν έκτακτες στεγαστικές ανάγκες.

Έτσι το 1912, μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και μέχρι το Δεκέμβριο του 1913, χρησιμοποιείται σαν στρατιωτικό νοσοκομείο. Εκεί, στις 5 Μαρτίου 1913, διαπιστώνεται ο θάνατος του βασιλιά Γεωργίου του Α΄.

Στη συνέχεια το κτίριο επισκευάζεται για την εγκατάσταση των ορφανών, αλλά τον Αύγουστο του 1914 επιτάσσεται για τη στέγαση του 13ου πεζικού Συντάγματος.

Μετά την επιστροφή και σύντομη διαμονή των ορφανών, χρησιμοποιείται από το Αγγλικό Στρατηγείο Ανατολής στο χρονικό διάστημα 1917-1919, ενώ το 1921 στεγάζει και πάλι το Στρατιωτικό Νοσοκομείο.

Το 1935 μετονομάζεται σε Εθνικό Παπάφειο Ορφανοτροφείο “ο Μελιτεύς”.

Από το 1936- 1938 χρησιμοποιείται για τη στέγαση του Παθολογικού τμήματος του Δημοτικού Νοσοκομείου, όταν αποτεφρώνεται η αντίστοιχη πτέρυγα.

Το 1940, στεγάζει και πάλι το Στρατιωτικό Νοσοκομείο, ενώ κατά τη διάρκεια της κατοχής το Γενικό Γερμανικό Νοσοκομείο. Στη συνέχεια καταλαμβάνεται από το ΕΛΑΣ και το Δεκέμβριο του 1944 εγκαθίσταται σ’ αυτό το Αγγλικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο, ενώ μόλις το 1947 επανέρχεται στην αρχική του χρήση.

Το 1948 φιλοξενεί 4.650 παιδιά – θύματα του εμφυλίου πολέμου και από το 1948-1950 την παιδούπολη “Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς”.

Το 1957, ύστερα από πολλές ταλαιπωρίες, ξεκινάει μια νέα περίοδος ανακαινίσεων και επισκευών.

Το 1959 κτίζεται στην αυλή του ιδρύματος ο ναός του Αγ. Ιωάννου του Προδρόμου.

Το 1961 το Ίδρυμα γίνεται Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου.